Ayı saldırısına karşı uyarı: Ormanda ses çıkartarak yürüyün

Kara kış beklenirken birçok bölgede yalancı bahar etkisini gösterdi. Normalin üzerinde seyreden sıcaklıklar yaban hayatını da olumsuz etkiledi. Başta ayılar olmak üzere kış uykusuna yatması gereken pek çok hayvan, bu dönemde vahşi yaşam alanlarında gezerken görüntüleniyor. Uzmanlar olası ayı saldırılarına karşı dikkatli olunması yönünde uyarıyor.

2023 yılının ılıman geçeceği uzmanlarca belirtiliyordu. Ancak kış aylarının bahar gibi geçiyor olması tedirgin edici boyuta ulaştı. Sıcaklıkların ocak ayı sonlarına kadar normal değerlerin üzerinde seyretmesi tarım, hayvancılık ve turizm gibi birçok alanı etkilediği gibi yaban hayatını da olumsuz etkiledi. Son zamanlarda yurdun birçok yerinden kameralara ya da fotokapanlara yansıyan vahşi hayvan görüntüleri dikkat çekiyor. Çünkü o hayvanlar arasında ayı gibi normal şartlarda bu mevsimlerde kış uykusuna yatması gereken hayvanlar da var. Ayılar hala uyanık ve doğada yiyecek bulamadıklarından yerleşim yerlerine yakın noktalara hatta yerleşim yerlerine inerek beslenmeye çalışıyor.

Mevsimsel değişiklikten kaynaklanan bu durum sadece ayılar için değil kış uykusuna yatan diğer hayvanlar için de geçerli. Sıcak seyreden hava nedeniyle bitkiler gibi hayvanlar da kış mevsimini algılayamıyor, kış uykusuna da çekilemiyor. Bu nedenle yaban hayatındaki döngü de bozuluyor. O döngünün detaylarını ve şu anki mevcut durumu Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölüm Başkanı Doktor Öğretim Üyesi Özkan Evcin ile konuştuk.

 

“Sıcak havaya aldanan hayvanlar ters köşe oldu”

Özkan Evcin, doğada çiçeklenmelerin, tomurcuklanmaların erken başlamasıyla hayvanların “bahar geldi” aldanması yaşadığını söylüyor ve bu durumun onlara ters köşe yaşattığını vurguluyor. Bunun sonucu olarak da hayvanların kışın çekildikleri dar yaşam alanlarına çekilip kış uykusu dönemine girmediklerini anlatıyor:

“Kış uykusuna yatması gereken hayvanlar gözlemlediğimiz kadarıyla bu sene hiç yatmadılar. Fotokapanlardan aldığımız verilere de bakıyoruz, mesela ayılar sürekli geziyorlar. Hiçbir şekilde alanlarını daraltmamışlar. Hatta bazı hayvanların kürkleri dahi değişmemiş, onu görmeye başladık. Örneğin geçen haftalarda bir karaca gördük, kürkünü değiştirmemiş. Normalde kış kürklerine geçmeleri lazım. Bu hayvanların kürklerini değiştirmemeleri aslında kendileri için de bir dezavantaj. Çünkü yırtıcılar bunları çok rahat fark edebiliyor ve av olabiliyorlar.”

 

 

Kış uykusuna yatamayan ayılar enerjilerinin çoğunu tüketti. Kendisini kış soğuğuna da hazırlayamadı. Hiç yatamama gibi bir durum olursa da asıl bahar dönemine bitkin şekilde girme durumu yaşayacak. Üstelik doğa döngüsündeki kırılma bunlarla da sınırlı değil. Uzmanların tespit ettiği ters giden daha birçok durum söz konusu.

“Böcekler şu an koza döneminde ama kelebek olarak çıktıkları zaman belki de erken bahar nedeniyle herhangi bir çiçeklenme göremeyecek. Dolayısıyla beslenme imkanı bulamayacak. Yine kuşlar erken göçe başlayabilir ya da göçleri gecikebilir. Bunların yanı sıra hayvanlar aynı zamanda doğum zamanlarını da hava durumuna göre hazırlıyorlar. Yani havalar ısınmaya başladığı zaman bahar gibi doğumları başlar çoğu memelinin. Çoğu hayvan doğum dönemlerini geriye çekmiş olabilir. Bir anda havaların soğuması gibi bir durumda bu doğumlardan sonra ölümler de beklenebilir. Hayvanlar buna hazırlıksız yakalanmış olacak.”

Ormanlık alanlarda gezenler ayılarla karşılaşabilir

Özkan Evcin’in bu döneme ilişkin önemli bir uyarısı da var. Kış uykusuna yatmayan ayılara dikkat çekiyor Evcin ve yiyecek bulmak için gezdikleri alanların genişlediğini vurguluyor. Yerleşim yerlerine yakın yerlere kadar indiklerini hatırlatarak ormanlık alanlara giden kişilerin dikkat etmesi gereken noktaları şöyle sıralıyor:

“Hayvan bu dönemde yemek bulamadığı için daha saldırgan olabilir. Ormanlık alanlarda kişilerin ses çıkartarak gezmeleri iyi olacaktır. Çünkü bizim boz ayı dediğimiz tür, ürkek bir tür. Yani yavrulu dönemi ve yemek arayışı haricinde saldırgan olmayan bir tür. Genellikle ses yaptığınız zaman sizinle karşılaşmak istemez. Fakat bu dönemlerinde aç olması saldırgan yapabilir. O nedenle kişilerin ses yaparak gezmeleri kendilerine zarar gelmeleri ihtimalini çok azaltacaktır. Kişi sessizse birden karşısına çıktığı için ayı korku refleksi ile saldırabilir. Ölü taklidi yapmak da çok işe yarayan bir yöntem değildir. Hayvan sizin ölü ya da canlı olduğunuzu rahatlıkla hissedebilir zaten.”

 

 

Kış uykusuna yatmayan ayıların yerleşim birimlerine kadar inmesini de konuşuyoruz Evcin ile. Meyvelerin ve mantarların ihtiyaçtan fazla toplanmasının hayvanları zor durumda bıraktığına değiniyor. Doğal ortamlarında aç kalan ayıların evlerin olduğu alanlara kadar inmek zorunda kaldığına değiniyor. Artık ayı ve tilki gibi hayvanlar için “çöpçül” ifadesini bile kullanmaya başladıklarını söyleyen Evcin, “Hazır yiyecek, hazır yemek artıklarıyla beslenmeye çalışıyorlar” diyor. Ormanlarda gezenler kadar gece geç vakitlerde orman yakınlarındaki yerleşim yerlerinde ve  çöp alanlarına yakın yerlerde bulunanların da artık dikkatli olması gerektiğini belirtiyor.

 

 

 

Hayvanlar neden kış uykusuna yatar?

Ayı, sürüngen, yediuyur, yarasa, tilki gibi hayvanlar havanın soğumasıyla birlikte kendilerini enerji harcamayacakları hareketsiz bir yaşama hazırlar. Kış döneminde içgüdüsel olarak yiyecek bulamayacaklarını bildikleri için yaşam alanlarını daraltarak yerleştikleri kovuklarını ya da mağaralarını terk etmezler. Yani kış uykusu dönemine geçerler. Havanın ısınmasıyla beraber de zayıf bir şekilde bulundukları yerden çıkarak tekrar beslenmeye devam ederler.

Grafik: Hafize Yurt

Haber: Pınar Bıkım